Ooit heb ik een studente geholpen bij haar scriptie. Eindredactioneel wel te verstaan. Ze kreeg het stuk terug met de opmerking dat het niet wetenschappelijk genoeg was. De professor adviseerde haar om meer wetenschappelijke termen te gebruiken en het wat minder persoonlijk en direct op te schrijven. ‘U moet het werkwoord worden vaker gebruiken.’ Met andere woorden: wetenschap is afstand creëren en niet naderbij brengen.
Het is zo simpel. Je schrijft om gelezen te worden. Of het nu gaat om die alles verpletterende roman, uitleg over wat cookies zijn, het recept voor een runderjachtschotel of een notitie om een verzekeringsmaatschappij ervan te overtuigen dat zij volmachtbedrijf moet worden. De informatie moet geconsumeerd worden en vervolgens tot de gewenste actie leiden. Als je een formulering moet bestuderen of lang moet nadenken om een bewering te begrijpen dan ben je vooral bezig de aandacht verliezen. En schiet de actie er helemaal bij in.
Calamiteit met schade
Verstandige mensen nemen een tekstschrijver in de arm om te kijken of hun teksten leesbaar zijn en of de informatie begrijpelijk is. Dan voorkom je raadselachtige mededelingen als bijvoorbeeld: ‘Als het financieel mogelijk wordt en met extra geld van NS en het Rijk, komt deze weer op de agenda.’
‘In dit rapport zullen vele belangrijke vraagstukken op het gebied van de ruimtelijke ordening aan de orde worden gesteld en met name de vraag naar de gewenste omvang van de investeringen zal worden uitgewerkt.’
‘Er kan gesproken worden van een morele verplichting van de overheid tot het toekennen van een schadevergoeding aan gedupeerden die als gevolg van deze calamiteit met schade zijn geconfronteerd.’
De meest voorkomende gebreken
De meest voorkomende gebreken die ik tegenkom in teksten:
1. Te lange zinnen. Een goed leesbare zin bevat niet meer dan vijftien woorden. Varieer met zinnen van tien tot vijftien woorden
2. Gebruik geen lijdende vorm. Door het werkwoord ‘worden’ wordt een tekst lastiger te lezen. Formuleer actief. De winkel kan tijdens de verbouwing worden bereikt via een tijdelijke ingang aan de zijkant. Zo kan het ook: Tijdens de verbouwing kunt u onze winkel bereiken via de ingang aan zijkant.
3. Trap niet in de tangconstructie: woorden die bij elkaar horen, moet je ook bij elkaar zetten. Anders heb je een te lange adem nodig om de informatie te kunnen volgen. Het oude huis verkeerde door jarenlang slecht onderhoud en slordige bewoners in slechte staat. Zo kan het ook: Het oude huis verkeerde in slechte staat door…
4. Gebruik geen overbodige en omslachtige woorden, zoals: inmiddels, huidige/momenteel/thans, zowel…als, alsmede, met betrekking tot, op het gebied van, de nodige…
5. Afkortingen zijn verboden: niet iedereen weet wat al die losse letters betekenen.
6. Te veel boodschappen in kort bestek.
Bordje in een ziekenhuis op de afdeling Radiologie:
Indien u zwanger bent of meent zwanger te zijn dient u rekening te houden met mogelijke risico’s van een röntgenologisch onderzoek. Wij verzoeken u dringend, maar vriendelijk om ons vooraf gaand aan het onderzoek daarvan in kennis te stellen.
Zo kan het ook: Bent u zwanger? Of denkt u zwanger te zijn? Zeg dat alstublieft als u zich aanmeldt bij de balie Radiologie.